Dijsselbloem heeft gelijk!

Jan Joost Teunissen

Nog maar een paar dagen geleden was ik teleurgesteld in Jeroen Dijsselbloem... en nu ben ik laaiend enthousiast en ga ik hem een compliment maken, een groot compliment zelfs!

Hij heeft tegen de financiële sector gezegd: het is uit met het feest dat de winsten privé zijn en de verliezen door de gemeenschap worden gedragen. Niet de belastingbetaler gaat opdraaien voor de risico's die jullie hebben genomen, maar jullie zelf!

Uiteraard kwam hem dit op kritiek te staan, van mensen die veel geld bij de Cypriotische banken hebben weggezet. En het kwam hem op kritiek te staan van politici die zeiden dat hij wel gelijk had dat hij de financiële sector eindelijk eens aanpakte, maar vonden dat hij dit zwijgend had moeten doen en niet openlijk en publiekelijk.

Vanaf gistermorgen vroeg heb ik met enig leedvermaak de aanvallen op Dijsselbloem gevolgd. Wat was nu eigenlijk de kritiek? Niet meer dan dat hij onrust had gezaaid bij mensen die in de financiële markten werken of diegenen die  deze markten door dik en dun steunen. En bij spaarders die meer dan 100.000 euro op de Cypriotische bank hadden staan die nu wordt "opgeknipt".

Het nieuwe beleid van Dijsselbloem is zonneklaar: voortaan gaan de aandeelhouders, obligatiehouders en grote spaarders meebetalen aan de redding of sanering van een bank. Prima, vind ik. En ik denk dat velen dat prima vinden.

De enige uitzondering die ik zou willen maken, is voor mensen en bedrijven in Cyprus die "onredelijk" getroffen worden door het nieuwe beleid van Dijsselbloem en de zijnen. Als een bedrijf klant is bij één bank en al zijn geld daar op een rekening heeft staan, lijkt het mij onrechtvaardig dat het nu een belangrijk deel van zijn tegoed boven de 100.000 euro kwijt is. Als ik in de tijd dat Fondad over méér dan 100.000 euro beschikte en in plaats van in Nederland in Cyprus gevestigd was en één zakelijke rekening had bij die ene bank die nu aangepakt wordt, dan zou ik nu protesteren en zeggen dat ons werk onmogelijk werd gemaakt door het verlies van een belangrijk deel van onze inkomsten.

Voor de rest heb ik niets dan lof voor het initiatief van Dijsselbloem (en de zijnen).

Ik hoop dat dit het begin wordt van een democratisering en socialisering van het internationale financiële systeem, waarbij de politiek weer het heft in handen neemt in plaats van, zoals zij lang heeft gedaan, de financiële sector vrij spel te geven. De huidige crisis, in Cyprus, in Europa, en in de rest van de wereld, geeft daar alle aanleiding toe.

Cyprus, Dijsselbloem en de behoefte aan meer democratie

De misrekening van minister van financiën Jeroen Dijsselbloem en zijn collega ministers in Europa bij de beoogde financiële steunverlening aan Cyprus is dat zij geen rekening hielden met democratie. Die kun je niet afschaffen, ook al leek dat eerder in Griekenland en Italië wèl te kunnen. Ook onderschatten ze de boosheid en de angst van spaarders zoals u en ik, en de "investor sentiments" van mensen die opereren in de financiële markten. 

Natuurlijk, ook Dijsselbloem is vóór democratie. Maar dan zou hij het moeten toejuichen dat in Cyprus de democratie - het parlement - heeft gezegevierd en niet de technocratie. 

Bij economische beleid is méér democratie hoognodig, om de beleidsmakers tot méér nadenken te dwingen over de koers die zij volgen, èn om de koers te veranderen!

Economisch beleid behoort ingebed te zijn in een ruimere visie dan de enge economische blik op de samenleving. De afgelopen decennia heeft het ontbroken aan die bredere visie en zijn we, met beleidsmakers en politici die aan spelers op de financiële markten en speciaal aan bankiers alle ruimte gaven om idiote dingen te doen die onze economieën uit balans brachten en ontwrichtten, van de ene naar de andere crisis gehobbeld, in Latijns-Amerika, in Azië, in Rusland, tot uiteindelijk het systeem in zijn hart werd geraakt, in de VS en Europa. 

Er wordt gedaan alsof kleine landen als Griekenland, Portugal en Cyprus het probleem zijn, maar het kapitalistische systeem met de dollar als internationale spilvaluta (international key currency) en de ongebreidelde financiële markten met de mensen en instellingen die zich daarin verrijken ten koste van anderen, zijn het probleem. 

Niet de armen, maar de rijken zijn het probleem! 

Niet Griekenland of Cyprus zijn het probleem, maar de Verenigde Staten en de handhaving van de dollar als spilvaluta van het systeem, zijn het probleem! En dat, terwijl er vanaf de jaren zestig steeds opnieuw zinnige plannen ter hervorming van het systeem zijn voorgesteld en zelfs door beleidsmakers in eindeloze vergaderingen zijn bediscussieerd (bij voorbeeld begin jaren zeventig door de zogenoemde Committee of Twenty, een soort voorloper van de huidige G20).  Laten we niet vergeten dat de Verenigde Staten, door de dollar als spil van het systeem te handhaven, het grootste schuldenland ter wereld zijn geworden! 

Economisch beleid is een kwestie van het afwegen van politieke belangen en het kiezen van een beleid dat belangen schraagt en continueert - of ze juist verandert!!

Economisch beleid levert een verdeling van macht op tussen mensen en groepen die aan "de" economie deelnemen. Er is niet één economie, "de" economie is altijd het resultaat van menselijk handelen en de macht van mensen en groepen mensen die aan de economie  deelnemen, en dat is bijna iedereen. Het gaat daarbij, om oude termen van stal te halen die nog steeds van toepassing zijn, onder andere om de verdeling van macht tussen arbeid en kapitaal. 

Het gaat bij economisch beleid niet om het zogenoemd "neutraal" of "technisch" toepassen van "sound economic policies", "gezond economisch beleid". Dat is een misverstand dat technocraten graag verspreiden en dat door veel politici en journalisten wordt nagewauweld.

Wat door beleidsmakers, politici, ondernemers en journalisten als "sound" (gezond) wordt beschouwd hangt, met de prominente rol en macht die financiële markten in het systeem hebben, veel en veel te veel af van de "investor sentiments" en korte termijn horizon van de mensen die in de financiële markten werken. Niet alleen die van de 'day traders' maar ook die van de mensen die de beleggingen doen voor bij voorbeeld de pensioenfondsen.

De regeringen (laat staan de burgers) hebben, met het door hen gekozen "liberale" beleid weinig invloed op wat er economisch in landen en tussen landen gebeurt. Vandaar hun machteloosheid bij het oplossen van de eurocrisis en andere crises. 

De financiële markten hebben niet alleen een te dominante rol in het huidige kapitalistische wereldsysteem, maar zijn ook een voorname oorzaak van het ontstaan en het voortduren van de crisis, zowel de internationale als de Europese crisis. 

Wil je de crisis in Europa en in de wereld werkelijk aanpakken, en crises in de toekomst zoveel mogelijk voorkomen, dan moet je allereerst de kapitaalmarkten hervormen en niet zozeer de arbeidsmarkten.

Om dát voor elkaar te krijgen is er eerder méér dan minder democratie nodig in het economische beleid. Dat geldt zowel voor individuele landen als voor de gezamenlijke, internationale aanpak van de eurocrisis en andere internationale crises.

Dijsselbloem en zijn collega's zouden het moeten toejuichen als parlementariërs en de bevolkingen die hen kozen, zich tegen technocratische besluiten verzetten. 

Zonder tegenspraak, rumoer, verzet en protesten is er geen democratie. Ik denk dat Dijsselbloem, als oud-parlementariër, het daar mee eens is of zou moeten zijn.